Benjamin Franklin w liście do Jean-Babtiste Leroy’a napisał w 1789 r.: na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki. Niestety, teza ta jest aktualna do dziś, obywatele muszą płacić różnego rodzaju podatki, w tym także od otrzymywanych spadków i darowizn. Jednak prawo przewiduje pewne ulgi i zwolnienia w postaci zwolnień niektórych osób, uzależniając mniejszy podatek lub w ogóle zwolnienie od jego opłacenia od pokrewieństwa osoby, od której otrzymano spadek lub darowiznę wobec odbiorcy darowizny lub spadkobiorcy. Wiele osób nie pamięta o tym, że w sytuacji prawa do zwolnienia od płacenia podatku, należy i tak zgłosić urzędowi skarbowemu fakt otrzymania spadku lub darowizny. W innym razie możemy narazić się na poważne konsekwencje, najczęściej finansowe.
Podatek od spadku i darowizn – kiedy trzeba go zapłacić?
Jeśli mamy wątpliwości co do podatku od spadków i darowizn, to sięgnąć musimy do przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Na podstawie przepisów tej ustawy osoba fizyczna zobowiązana jest do opłacenia podatku od rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub wykonywanych na jej terytorium praw majątkowych powstałych z tytułu:
- dziedziczenia (zarówno testamentowego jak i ustawowego),
- zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, polecenia,
- darowizny,
- zasiedzenia,
- nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
- zachowku,
- nieodpłatnej renty,
- nieodpłatnego użytkowania,
- nieodpłatnej służebności,
- nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci,
- nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego lub specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.
Mimo, iż katalog powyżej wymienionych czynności jest dość ściśle określony to pamiętać trzeba, iż jest więcej czynności powodujących powstanie obowiązku podatkowego. Zwłaszcza na uwadze trzeba mieć, że nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, gdy w momencie otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem Polski lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium RP.
Podatek od spadków i darowizn 2022 stawki
Wysokość należnego podatku będzie zależeć od kwoty wolnej od podatku, a to z kolei uzależnione jest od grupy podatkowej, w której jest spadkodawca/spadkobiorca oraz darczyńca i osoba otrzymująca darowiznę. I tak, wyróżnić można:
- I GRUPA PODATKOWA – małżonek, zstępni (syn, córka, wnuki itd.), wstępni (matka, ojciec, dziadek itd.), rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowie, zięć, synowa, kwota wolna od podatku wynosi 9.637 zł,
- II GRUPA PODATKOWA – zstępni rodzeństwa (siostrzenica, bratanek), rodzeństwo rodziców (wuj, ciotka), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (szwagierka, szwagier), rodzeństwo małżonka, kwota wolna od podatku wynosi 7.276 zł,
- III GRUPA PODATKOWA – każda dowolna osoba, która nie zalicza się do powyższych grup podatkowych, w tym oczywiście osoby zupełnie niespokrewnione z darczyńcą lub spadkodawcą, kwota wolna od podatku wynosi 4.902 zł,
Jeśli chodzi o obliczanie nadwyżki od powyżej wskazanych kwot, to prezentuje się to następująco:
- Od nabywców zaliczanych do pierwszej grupy podatkowej:
-
- do kwoty 10.278 zł – podatek wynosić będzie 3 % kwoty,
- od kwoty 10.278 zł do 20.556 zł – podatek wynosić będzie 308,30 zł i 5 % nadwyżki ponad 10.278 zł,
- ponad kwotę 20.556 zł – podatek będzie wynosił 822,20 zł i 7 % nadwyżki ponad 20.556 zł
- Od nabywców zaliczanych do drugiej grupy podatkowej:
-
- do kwoty 10.278 zł podatek będzie wynosił 7 % kwoty,
- od kwoty 10.278 zł do 20.556 zł – podatek będzie wynosił 719, 50 zł i 9 % od nadwyżki ponad 10.278 zł,
- ponad kwotę 20.556 zł podatek będzie wynosił 1644,50 zł i 12 % ponad kwotę 20.556 zł,
- Od nabywców zaliczanych do trzeciej grupy podatkowej:
-
- do kwoty 10.278 zł – podatek będzie wynosił 12 % kwoty,
- od kwoty 10.278 zł do 20.556 zł – podatek będzie wynosił 1233 ,40 zł i 16 % nadwyżki ponad 10.278 zł,
- ponad kwotę 20.556 zł – podatek będzie wynosił 2.877,90 zł i 20 # od nadwyżki ponad 20.556 zł.
Zwolnienie z podatku od spadku i darowizn – kto może skorzystać?
Ustawa o podatku od spadku i darowizn przewiduje zwolnienie niektórych osób- najbliższych darczyńcy lub spadkodawcy, którzy mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia od płacenia podatku. Nie oznacza to oczywiście, że nie muszą oni zgłaszać darowizny czy spadku do urzędu skarbowego. Bowiem w razie braku takiego zgłoszenia darowizna lub spadek może być opodatkowana dodatkowo karną stawką wynoszącą 20 % wartości spadku lub darowizny. W związku z tym, fakt otrzymania spadku lub darowizny należy zgłosić w ciągu 6 miesięcy od ich utrzymania na formularzu SD-Z22 w miejscowym urzędzie skarbowym.
Osoby, których obowiązywać będzie zwolnienie to:
- małżonkowie,
- rodzeństwo,
- dzieci, wnuki, prawnuki,
- rodzice, dziadkowie,
- pasierb, pasierbica,
- ojczym, macocha,
- osoby przebywające w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka itd. i ich opiekunowie.
Jak udokumentować darowiznę do urzędu skarbowego?
Jeśli chodzi o uzyskanie darowizny to bardzo jest jej poprawne udokumentowanie, bowiem w innym razie fiskus może podważać jej ważność i dochodzić większej wysokości podatku. W związku z tym należy darowizny przekazywać najlepiej w formie przelewu bankowego lub przekazu, a w tytule wskazać, iż jest to darowizna, by nie było wątpliwości jak to traktować. Darowizna uzyskana w gotówce może być także kwestionowana przez urząd.
Czy muszę płacić podatek od spadku po rodzicach?
Jak wskazano wyżej, co do zasady należy opłacić spadek po rodzicach. Jednak można tu skorzystać ze zwolnienia z podatku, korzystając z takiej ustawowej możliwości. Jeszcze do niedawna zwolnienie takie było możliwe tylko w przypadku biologicznych rodziców, jednak obecnie odnosi się ono także do opiekunów w rodzinach zastępczych oraz rodzinnych domów dziecka. Nie można jednak zapomnieć o konieczności zgłoszenia darowizny lub spadku do urzędu skarbowego jeśli przekracza próg kwoty wolnej od podatku.
