Aby mieć bezpośredni wpływ na to kto odziedziczy spadek w razie naszej śmierci, jedyną sposobnością pozostaje sporządzenie testamentu. Wydawać by się mogło, że spisanie ostatniej woli to proste zadanie, jednak nic bardziej mylnego. Testament jest pismem sformalizowanym, które dla zachowania ważności musi spełniać określone prawem wymagania. Jeśli testament nie spełni określonych warunków, może on być nieważny, a wówczas rozrządzenie spadkodawcy nie będzie mogło zostać spełnione zgodnie z jego wolą.
Jak napisać testament żeby był ważny?
Podstawowym warunkiem do sporządzenia testamentu jest pełna zdolność do czynności prawnych testatora. Pełna zdolność do czynności prawnych, która nabywana jest wraz z pełnoletniością, oznacza możność dokonywania we własnym imieniu czynności wywołujących skutki prawne. I tak, aby testament był ważny, musi sporządzić go osoba, która – co do zasady – ukończyła 18 lat, a jednocześnie nie została ubezwłasnowolniona ani całkowicie, ani częściowo.
Co również ważne, osoba która ma zostać spadkobiercą testamentowym (innymi słowy zostanie powołana do spadku w treści testamentu) musi być osobą żyjącą w dniu śmierci spadkodawcy. Co w sytuacji, gdy jedyny spadkobierca powołany w testamencie umrze jeszcze przed spadkodawcą? Wówczas dojdzie do dziedziczenia ustawowego. Z kolei gdy spadkodawca powołał kilka spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie dożyje otwarcia spadku, to w braku odmiennej woli spadkodawcy, jego udział przypadnie pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów.
Jak napisać testament własnoręcznie?
Testament „własnoręczny”, a nazywając rzecz fachowo – testament holograficzny, to obok testamentu notarialnego jedna z najpopularniejszych form testamentu. Sporządzenie tego testamentu nie wymaga udziału świadka, urzędnika ani notariusza, nie wiąże się też z ponoszeniem kosztów, jednak aby był ważny, musi zostać sporządzony odręczenie – czyli w całości spisany przez spadkodawcę. Wbrew niektórym przekonaniom, spisanie testamentu na komputerze, jego wydrukowanie i podpisanie nie wystarczy. Testament nie może być również spisany przez kogoś nam bliskiego, a jedynie podpisany przez spadkodawcę.
Do pozostałych warunków testamentu holograficznego należy opatrzenie go datą oraz podpisem testatora. O ile brak podpisu lub niesporządzenie testamentu własnoręcznie powoduje nieważność testamentu, o tyle brak daty już nie, jeżeli nie wywołuje on wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. Chodzi tu m.in. o sytuację, kiedy testator sporządził przykładowo kilka testamentów – wówczas data ma kluczowe znaczenie przy ustalaniu kolejności ich sporządzenia, zwłaszcza gdy treść testamentów będzie wzajemnie sprzeczna. Brak daty pociąga za sobą nieważność testamentu, jeśli istnieje wątpliwość co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu np. w wyniku chorób psychicznych.
Znając już warunki testamentu holograficznego trzeba również wspomnieć, że w celu zmniejszenia ryzyka nieodnalezienia testamentu, jego ukrycia lub zniszczenia warto rozważyć złożenie aktu ostatniej woli w depozycie u notariusza i w ramach tego złożenie wniosku o zarejestrowanie go w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT).
Jak napisać testament aby nie płacić zachowku?
Instytucją, która pozbawia spadkobierców zachowku jest wydziedziczenie. Wydziedziczenie jest możliwe, gdy uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, czyli np. jest uzależniony od alkoholu, znęca się nad bliskimi,
- dopuścił się względem spadkodawcy albo najbliższej mu osobie umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych np. brak zainteresowania spadkodawcą w chorobie, czy też zerwanie z nim kontaktów,
Warto podkreślić, że spadkodawca nie może wydziedziczyć danej osoby według swojego uznania. Wyżej wymienione sytuacje stanowią jedyne przesłanki wydziedziczenia określone w przepisach prawa spadkowego. Aby wydziedziczenie było skuteczne należy dokładnie określić osobę wydziedziczoną, aby uniknąć wątpliwości kogo może ono dotyczyć. Należy również dokładnie wskazać powód wydziedziczenia.
Jak napisać testament aby był ważny?
Warto wiedzieć, że sporządzony testament może zostać podważony. I tak testament zostanie uznany jako nieważny, jeśli testator działał:
- w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, czyli np. jeśli osoba spisująca testament była na tyle schorowana, że nie zdawała sobie sprawę z tego co pisze,
- pod wpływem groźby, np. gdy jeden ze spadkobierców groził testatorowi, aby przekazano mu więcej majątku,
- pod wpływem błędu (ale jedynie wówczas, gdy istnieje wiarygodne przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie był pod wpływem błędu to nie sporządziłby aktu ostatniej woli o tej treści).
Podważenie testamentu jest jednak możliwe jedynie przez trzy lata, od dnia, w którym osoba mająca w tym interes, dowiedziała się o przyczynie nieważności testamentu, ale nie później niż w ciągu dziesięciu lat od otwarcia spadku.
Jak napisać testament przed śmiercią?
Poza testamentem własnoręcznym, przepisy prawa spadkowego przewidują jeszcze dwa rodzaje testamentów zwykłych. Pierwszym z nich jest testament notarialny, spisywany przez notariusza. Testament notarialny w przeciwieństwie do testamentu własnoręcznego wiąże się oczywiście z pewnymi kosztami, jednak zaletą tego rozwiązania jest przede wszystkim to, że notariusz zadba o potwierdzenie tożsamości testatora oraz potwierdzi jego zdolność do rozrządzenia swoim majątkiem przed śmiercią. W konsekwencji podważenie testamentu notarialnego jest trudniejsze niż w przypadku testamentu własnoręcznego.
Alternatywą dla testamentu notarialnego jest testament allograficzny (urzędowy), który sporządza się w ten sposób, że spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadcza swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. W praktyce jednak rozwiązanie to cieszy się wręcz znikomą popularnością, co niewątpliwie wynika z bardziej szczegółowych warunków sporządzenia takiego testamentu.
